قرآن بارها و بارها بشریت را به تفکر در طبیعت دعوت نموده است که همین امر نشانگر اهتمام و توجه خاص قرآن به علم و دانش (مخصوصاً علوم تجربی) است.همین امر به همراه سخنان بی پایه و اساس برخی اسلام ستیزان باعث شد تا به این فکر بیفتم که مقاله ای تحت عنوان قرآن و کوه ها بنویسم. با استعانت از خداوند نوشتارم را آغاز می کنم. لیکن ابتدا برخی از پرسش ها که در ذهن برخی عزیزان ممکن است وجود داشته باشد را بیان می دارم:

آیا به عقیده قرآن، خداوند کوه ها را به زمین کوبیده است ؟ 

آیا به عقیده قرآن، کوه ها را به زمین انداخته شده اند ؟ 

آیا به عقیده قرآن، کوه ها را به طرف زمین پرت شده اند ؟ 

آیا کوه ها لنگرگاه های آسمان اند ؟؟؟ 

در قرآن هیچ چیزی خلاف حقایق طبیعت نیامده است.

باید توجه داشت که قرآن کتاب راهنمای بشریت در مسیر سعادت است. قرآن جامع همه کتابهای آسمانی است. رسالت راستین قرآن، راهنمایی به سمت معنویت است. برخی گمان می کنند که قرآن کتاب فیزیک یا شیمی یا ریاضیات است. در حالیکه چنین نیست. گرچه در مسیر هدایت، قرآن به برخی مسائل علمی هم اشاره کرده است. قرآن بارها و بارها بشر را به تفکر در طبیعت و جهان هستی دعوت کرده است. آیات فراوانی از قرآن، ما را ترغیب میکند که در آفرینش و هرآنچه پیرامون خود می بینیم تفکر و اندیشه کنیم.

 یکی از آیاتی که در باره کوه ها در قرآن وجود دارد این آیه است:

وَ إِلَى الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَت‏ 

ترجمه: و به کوه‏ها را نمی نگرند که چگونه « نصب » گردیده اند. سوره غاشىِه، آیه 19    

توضیح: نصب در زبان عربی یعنی چه ؟ راغب اصفهانی (قرن چهارم هجری) در کتاب المفردات که یکی از مهمترین کتابهای لغت شناسی عربی است میگوید : [ نَصْبُ الشی‏ءِ: وَضْعُهُ وضعاً ناتئا ] یعنی چیزی را بلند مرتبه و مرتفع قرار دادن. پس معنی آیه چنین میشود : و خداوند کوه ها را بلند قرار داد.

آیه دیگر:

وَ الْجِبالَ أَوْتاداً  

ترجمه: و کوه‏ها را مانند میخ قرار دادیم.    سوره نبأ آیه 7

اوتاد در لغت جمع وتد است یعنی هرچه که در چیزی دیگر با قدرت، محکم و ثابت می شود. برای مثال در قرآن، سوره فجر آیه 10 فرعون با لقب « ذی الاوتاد » یعنی قوی و نیرومند در حکومت خطاب شده است. همچنین در زبان عربی بر همین اساس به میخ و اجسامی شبیه به این نیز وتد و اوتاد گفته می شود.

حال این آیه یعنی چه ؟ یعنی کوه ها مانند میخ ها بر زمین کوبیده شدند ؟ از بالا به پایین ؟ خیر . وقتی ما انسانی را به یک شیر تشبیه می کنیم (فلانی مانند شیر است) به معنی دم داشتن یا یال و کوپال داشتن نیست. بلکه منظورمان به شجاعت است.  یعنی قرار نیست دو طرف تشبیه در تمام امور به هم شبیه باشند. مثلاً وقتی کسی را به روباه تشبیه میکنیم به این معنی نیست که دم و پا و گوش و چشم و معده و گردنش و ... شبیه به روباه باشد. بلکه منظورمان مثلاً به حیله گری اوست. اصولاً در تمام زبانها و گویش ها همین قاعده حکمفرماست. اینجا هم چنین است. وقتی قرآن می گوید کوها را مانند میخ آفریدیم به این معنی نیست که باچکش بر سرش کوبیده باشیم و از بالا در زمین فرو کرده باشیم. بلکه به این مفهوم است که کوه ها مانند میخ باعث استحکام سطح زمین اند. و یا باعث جلوگیری از جدایی صفحات زمین از هم می شوند. دلیل این وجه شبه / علت تشبیه     :

وَ أَلْقى‏ فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمیدَ بِکُمْ وَ أَنْهاراً وَ سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ  

و نیز کوه‏هاى بزرگ را در زمین بنهاد تا زمین شما را به لرزه و اضطراب نیفکند و نهرها جارى کرد و راهها پدیدار ساخت تا مگر هدایت شوید. 15 نحل    

برخی گفته اند « القاء » یعنی انداختن و پرت کردن. پس آیه میگوید : کوه ها به زمین افکنده شده اند ! ( گرچه می توان این معنی رادرست دانست . چه اینکه برخورد شهابی سنگها و سیارکها (Meteorites) به سطح زمین در گذرتاریخ موجب پیدایش برخی ناهمواریها شد.) لیکن باید توجه داشته باشیم که القاء همیشه از بیرون به درون نیست. بلکه ممکن است از درون به بیرون هم باشد. مثلاً در آیه 4 سوره مبارکه انشقاق : أَلْقَتْ ما فِیها وَ تَخَلَّتْ ترجمه : و هر چه در درون دل پنهان داشته همه را به بیرون افکند و تهى گرد. در این آیه فعل القی درباره ی زمین از درون به بیرون صورت گرفته است. ( یعنی القی = بالا آمدن، بیرون زدن) دقیقاً مثل کوهها که معمولاً از درون به بالا آمده اند. یعنی بنا بر آیه 4 انشقاق دفینه های زمین که درون آن هستند به سمت بالا و بیرون می ایند. پس القی در اینجا به معنی از درون به بیرون آمدن است. دقیقاً مثل کوه ها ... نه اینکه لزوماً از بالا به پایین انداخته شده باشند.

آیه ی دیگر این است     :

وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَالِکَ دَحَئهَا أَخْرَجَ مِنهَْا مَاءَهَا وَ مَرْعَئهَا وَ الْجِبالَ أَرْساها  

و زمین را پس از آن بگسترانید. و از آن آب و گیاه پدید آورد. و کوه‏ها را بر روى آن استوار ساخت. 32 - 30 نازعات‏

برخی مترجمین چنین معنی کرده اند : و کوه‏ها را لنگر آن گردانید...

به هر صورت بازهم لنگر کنایه از محکم شدن و پابرجا بودن است. یعنی کوهها لنگرگاه زمین اند گرچه برخی از اسلام ستیزان ادعا کرده اند که قرآن میگوید : کوه ها لنگرگاه آسمان اند !!! واقعاً در تعجب مانده ایم که این آسمان را از کجا آورده اند ؟یعنی کوه لنگرگاه آسمان است ؟؟؟؟ در حالیکه قرآن میگوید کوه لنگرگاه در زمین است (تشبیه کرد.) آیه 15 نحل و 31 انبیاء نیز تأکید میکنند که کوه همانند لنگر برای زمین است. (نه اینکه کوه لنگر آسمان باشد.)

آیه دیگر :

وَ جَعَلَ فیها رَواسِیَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَکَ فیها وَ قَدَّرَ فیها أَقْواتَها فی‏ أَرْبَعَةِ أَیَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلینَ

و او روى زمین کوه‏ها برافراشت و انواع برکات (و منابع از معادن و چشمه‏ها و درختان) بسیار در آن قرار داد و قوت و ارزاق اهل زمین را در چهار روز (براى هر شهر و دیارى) مقدّر و معیّن فرمود و روزى طلبان را یکسان در کسب روزى خود گردانید (تا همه روزى خورند) 10 فصلت

جعل یعنی قرار دادن ، وضع کردن به هر صورتی. لزوماً به این معنا نیست که چیزی از بالا به پایین فرود آمده باشد. بلکه اگر چیزی از درون در چیزی دیگر قرار بگیرد هم مصداق «قرار گرفتن» و یا همان جعل در زبان عربی است.

پس روشن است که هیچ آیه ای از قرآن نگفته که خداوند کوه ها را به زمین کوبیده است. همچنین عباراتی چون: انداخته شدن کوه ها به زمین / پرت شدن کوه ها به زمین / کوه ها لنگرگاه های آسمان و ... در قرآن وجود ندارد.

* * * * * *

همچنین خداوند در قرآن ابرهای متراکم رابه کوه تشبیه کرد ( یعنی کوهی از ابرهای متراکم)

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجی‏ سَحاباً ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکاماً فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فیها مِنْ بَرَدٍ فَیُصیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ یَکادُ سَنا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ

آیا نمی بینی که خداوند ابر را از هر طرف می راند و به هم پیوند می دهد و باز انبوه و متراکم می سازد؟ آن گاه می نگری که  قطرات باران از میان ابر فرو کی ریزد و نیز از آسمان، از کوه‏هایى که در آن است، تگرگ فرو بارد و زیان آن را به هر که خود خواهد می رساند و آن را از هر که خواهد باز دارد. و روشنى برق آن چنان بتابد که خواهد روشنى دیده ‏ها را از بین ببرد. آیه 43 نور

و همچنین امواج سهمگین دریا را به کوه تشبیه نمود:

وَ هِیَ تَجْری بِهِمْ فی‏ مَوْجٍ کَالْجِبالِ وَ نادى‏ نُوحٌ ابْنَهُ وَ کانَ فی‏ مَعْزِلٍ یا بُنَیَّ ارْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ الْکافِرینَ

و آن کشتى، آنان را در میان امواجى مانند کوه گردش مى‏داد که در آن حال نوح فرزندش را که به کنارى رفته بود ندا کرد که اى پسر، تو هم با ما بدین کشتى درآى و با کافران همراه مباش‏... آیه 42 سوره هود