یکی از دوستان دانشجو که مدتی در زمینه نجوم مطالعه می کند، سخنی عجیب به من رساند و آن اینکه ناسا یک برنامه منظم برای بررسی منابع حدیثی شیعه و از جمله جلد 54 تا 63 بحارالانوار (که در زمینه آفرینش آسمان و سیارات و ... است) دارند. این سخن برای من عجیب بود. تا اینکه حدیثی از امام محمدباقر (ع) درزمینه آفرینش خورشید و ماه به دستم رسید. وقتی درباره ی آن تفکر کردم، دیدم که که این حدیث کلید یکی از معماهای سازمان ملی هوانوردی و فضایی آمریکا National Aeronautics and Space Administration یا همان ناسا NASA است! وجود سفره های زیرزمینی و منابع سطحی آب در کره ماه !

متن روایت : 

 سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی النَّوَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع جُعِلْتُ فِدَاکَ لِأَیِّ شَیْ‏ءٍ صَارَتِ الشَّمْسُ أَشَدَّ حَرَارَةً مِنَ الْقَمَرِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الشَّمْسَ مِنْ نُورِ النَّارِ وَ صَفْوِ الْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّى إِذَا کَانَتْ سَبْعَةَ أَطْبَاقٍ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ نَارٍ فَمِنْ ثَمَّ صَارَتْ أَشَدَّ حَرَارَةً مِنَ الْقَمَرِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ الْقَمَرُ قَالَ إِنَّ اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ خَلَقَ الْقَمَرَ مِنْ ضَوْءِ نُورِ النَّارِ وَ صَفْوِ الْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّى إِذَا کَانَتْ سَبْعَةَ أَطْبَاقٍ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ مَاءٍ فَمِنْ ثَمَّ صَارَ الْقَمَرُ أَبْرَدَ مِنَ الشَّمْسِ

سند : الکافی، (تألیف ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی رازی، قرن 4 هجری) انتشارات دارالکتب الاسلامیه تهران ؛ چاپ 1365 ، ج 8 ص 242

ترجمه روایت :

محمد بن مسلم گوید بامام محمد باقر (ع) گفتم قربان شما گردم، چرا خورشید گرمتر از ماه است ؟ امام در پاسخ فرمودند : خداوند خورشید را از نور آتش و صفو آب آفریده است. یک طبقه از اینست و یک طبقه از آن تا چون هفت طبقه شد، جامه آتشین در بر او کرده از این جهت گرمى او بیشتر از ماه است گفتم قربانت گردم، قمر ( کره ماه ) چه طور؟
در پاسخ فرمود : راستى خداوند ماه را از « تابش آتش» و صفو آب ( یا همان برگزیده آب ) آفریده است ( دقت کنیم امام نفرمود آب برگزیده بلکه فرمود برگزیده ی آب ) یک طبقه از این و یک طبقه از آن تا آنگاه که هفت طبقه شد، جامه‏ اى از آب در بر آن کرده است و از اینجا است که ماه سردتر از خورشید شده است.

چند نکته که موجب می شود مسئله روشنتر گردد :

1. باید دقت داشته باشیم که ائمه به رسم انبیاء به اندازه عقل مردم با آنان گفتگو می کردند.

2. امام بین نور خورشید و ماه تفاوت قائل شدند. ایشان نور خورشید را نور آتش ( در متن عبارت : نُورِ النَّارِ ) و نور ماه را بازتاب ( در متن عبارت : ضَوْءِ نُورِ النَّارِ ) معرفی کردند.

3. امام به طبقه طبقه بودن و لایه لایه بودن کره ماه و ستاره خورشید اشاره کردند.

4. امام فرمودند طبقه داخلی ماه و خورشید متشکل در « صفو الماء » است. نفرمودند الماء الصافی یا شبیه به این . یعنی امام این عبارت را به صورت صفت و موصوف بیان نکردند. بلکه به صورت مضاف و مضاف الیه بیان فرمودند. یعنی معنی اش به صورت " آب برگزیده " نمی شود. بلکه می شود برگزیده ی آب ! حال برگزیده آب چیست ؟ برای مردم این عصر روشن است که اگر قرار باشد آب تجزیه شود اکسیژن و هیدروژن از آن به دست میآید ... یا حتی شاید بتوان گفت منظور از برگزیده آب (نه آب برگزیده) نوع خاصی از گازهای فشرده شده و غلیظ باشد.

5. در آخر نیز امام می فرماید لایه ای از آب ( بدون هیچ قیدی ) بر روی ماه وجود دارد. ( می توان چنین منظور کرد که در سطح ماه و همچنین سفره های زیرزمین در پوسته ی ماه ) آب وجود دارد.

گرچه شاید برخی تعابیر برای ما نامفهوم باشد اما باید دقت کرد که امام به اندازه عقل مخاطب با آنان سخن میگفت. لیکن اصل وجود آب ( نه صفو آب ) در پوسته ی ماه در کلام امام واضح و روشن است. به هر روی بیان این مسئله توسط امام در عصری که مردم هیچ ذهنیتی نسبت به این موضوع نداشتند، جای اندیشه دارد.