زمان و مکان از خواص مادّه ( جسم ) هستند. با توجه به اینکه جسمانیت خداوند در اسلام بر مبنای قرآن و عترت نفی شده است، در نتیجه خداوند تحت زمان و مکان نمی گنجد. و حق هم همین است. چه اینکه ذات خداوند مطلق و نامحدود است، لیکن زمان و مکان محدود و نسبی هستند. پس ممکن نیست که خداوند در ظرف زمان و مکان بگنجد. به همین علت خداوند فراتر از زمان و مکان است. زمان و مکان نیز از آنجایی که ممکن بالذات و از سویی حادث هستند، مخلوق خداوندند.

در خطبه یکم نهج البلاغه نیز امام علی به صراحت مکان داشتن خداوند را رد کرده است :

« هر که خداوند را به اجزاء تقسیم کند، او را ندانسته و نشناخته است و آنکه به سوى او اشارت کند محدودش پنداشته وهر که محدودش پندارد، او را بر شمرده است و هر که گوید که خدا در چیست، خدا رادرون چیزى قرار داده و هر که گوید که خدا بر روى چیزى جاى دارد، دیگر جای ها را ازوجود او تهى کرده است. خداوند همواره بوده است و از عیب حدوث،منزه است. » در قرآن نیز حضور خداوند در مکانی خاص را نفی نموده است.

در اصول کافی حدیثی است که یکی از احبار ) علمای ) یهود نزد امیرالمؤمنین رسیدند و پرسیدند که خداوند قبل از آفرینش در کجا بود ؟ امام پاسخ دادند : «أَیْنَ سُؤَالٌ عَنْ مَکَانٍ وَ کَانَ اللَّهُ وَ لَا مَکَانَ » یعنی از مکان چه می پرسی ؟ در حالیکه خداوند قبل از پیدایش مکان وجود داشت .

قرآن نیز عقیده ی مکان خاص برای خداوند را نفی می کند :

البقرة : 115   وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلیمٌ

مشرق و مغرب، از آن خداست و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست و او بى‏ نیاز و داناست.

همچنین خداوند از رگ گردن نیز به انسان نزدیک تر است :

ق : 16  وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ

ما انسان را آفریدیم و وسوسه‏ هاى نفس او را مى‏ دانیم، و ما از رگ گردنش نیز به او نزدیکتریم ...

الأنفال : 24   یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ

اى ایمانداران ، هنگامی که خداوند و پیام آورش ، شما را به آنچه مایه ی زندگانی ابدی شماس، دعوت می کنند ، اجابت کنید و آگاه باشید که خداوند بین آدمی و قلبش حاضر است و همه به سوى او محشور خواهید شد ...

اما برخی از استدلالات مخالفین درباره ی مکان داشتن خداوند :

برخی بر اساس بعضی ایات قرآن چنین استدلال می کنند که خداوند جا و مکان دارد . حتی در آسمان و روی تحتی به اسم عرش نشسته است !

پاسخ :

ذهن بشر محدود و خداوند ( حقیقت مطلق ) نامحدود است . با توجه به کاستی های بشر در گذر تاریخ و حتی در حال حاضر ، خداوند بسیاری از مفاهیم را در قالب تمثیل و زبان نمادین ( سمبلیسم ) بیان کرده است. و از طرفی خود قرآن ( سوره آل‏عمران آیه 7 )  بیان می دارد که برخی از آیات قرآن محکم و صریح اند و برخی دیگر متشابه ( به صورت تمثیلی با نمادین یا ... ) هستند. یعنی اصل بر محکمات است.

در قرآن و عترت ، جسمانیت خداوند به صراحت رد شده است پس این مسئله اصل است . کلیک کنید. همچنین به تبع نفی جسمانیت ، مکان داشتن خدواند هم مورد رد است.

آیه ای دیگر که مخالفین از آن بهره می برند درباره ی عرش است ، برخی می گویند که بنا بر قرآن خداوند بر عرش نشسته است !! در حالیکه می دانیم این سخن دروغی از سوی مخالفین اسلام است . کلیک کنید .

مسئله ی دیگر بحث نزول وحی است که می گویند چون نزول یعنی از بالا به پایین آمدن ، پس خداوند در آسمان است ! پاسخ : قرآن می گوید خداوند از رگ گردن به انسان نزدیک تر است. و هر جا که رو کنید به سمت خدا رو کرده اید. پس خداوند فقط در آسمان نیست. بلکه همه جهان تلألویی از وجود خداست.

همچنین واژه ی نزول مربوط به مرتبه ی معنوی است نه جسمانی . یعنی چون خداوند برتر و والا مرتبه تر از پیامبر بوده است ، مفاهیم و الهامات را بر ایشان نزول می فرمود.