رهبران جامعه محترم اهل تسنّن مدعی هستند که خداوند از صحابه راضی شده است . از همه صحابه ، و برای این ادعای خود از قرآن دلیل می آورند. ما نیز در این نوشتار این ادعا را بر اساس دلایلی عقلی و قرآنی نقد خواهیم کرد. 

دلیل اهل تسنّن :

 التوبة : 100   وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها أَبَداً ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ 

پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانى که به نیکى از آنها پیروى کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایى از بهشت براى آنان فراهم ساخته، که نهرها از زیر درختانش جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزى بزرگ‏.

الفتح : 18    لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنینَ إِذْ یُبایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فی‏ قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّکینَةَ عَلَیْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَریباً 

خداوند از مؤمنان ، هنگامى که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند ، راضى و خشنود شد خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود مى‏دانست از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزى نزدیکى بعنوان پاداش نصیب آنها فرمود.

نقد ما بر این برداشت رهبران عزیز اهل تسنّن :

1. بله . صحابه بسیار برای اسلام زحمت کشیدند. و ما نیز به بسیاری از آنان احترام میگذاریم . اما معتقدیم که بسیاری از آنان نیز پس از پیامبر و یا در همان عصر پیامبر دچار انحرافاتی شدند.

2. در آیه اول آمده است که خداوند از صحابه و کسانی که در نیکی ها از آنان پیروی میکنند راضی است. بله . اگر کسی نیکی کند خداوند از او راضی می گردد. اما در موضوع گناهان و انحرافات چه ؟ آیا خداوند در این زمینه ها نیز از ایشان راضی است ؟

3. در آیه دوم آمده است کسانی که در بیعت رضوان با تو بیعت کردند ، خداوند از آنها راضی است . در حالیکه در بیعت رضوان فقط 1400 نفر از صحابه حصور داشتند نه همه صحابه. [ 1 ]

4. فخر رازی ، ابن حجر عسقلانی و همه ی علمای اهل سنت معتقدند که خداوند دو نوع صفت دارد. یک دسته صفات ذاتی همچون علم ، قدرت و ... و یک سری هم صفات فعلی همچون رضایت از مخلوقات .

فرق این دو نوع صفت این است که صفات ذاتی رایل نمی شود . یعنی همیشه هست. اما صفات فعلی تغییر پذیرند. یعنی ممکن است خداوند به دلیلی خاص امروز از کسی راضی باشد اما فردا یا روزی دیگر به دلیل گناه یا معصیت ، آن رضایت هم از بین برود . همینطور درباره ی صفت غضب. [ 2 ]

برای مثال در قرآن آمده است که خداوند به دلیل رفتارهای پسندیده ی بنی اسرائیل از آنان راضی شد اما بعدها به دلیل معصیت هایشان دچار غضب خداوند شدند .

البقرة : 47   یا بَنی‏ إِسْرائیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتی‏ أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمینَ 

اى بنى اسرائیل ؛ نعمتهایى را که به شما ارزانى داشتم به خاطر بیاورید و (نیز به یاد آورید که) من، شما را بر جهانیان، برترى بخشیدم‏ .

اما بعدها :

البقره : 61    ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْکَنَةُ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُون‏

مهر ذلت و نیاز، بر پیشانى بنی اسرائیل  زده شد و باز گرفتار خشم خدایى شدند چرا که آنان نسبت به آیات الهى، کفر مى‏ورزیدند و پیامبران را به ناحق مى‏کشتند. اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند.

پاورقی : 

1. موطأ الإمام مالک ، ج 2 ص 596 ، دار القلم ، دمشق ، چاپ اول

    سنن الدارمی ج 2 ص 290 ، دار الکتاب العربی ، بیروت ، چاپ اول

    صحیح البخاری ج 13 ص 55 ، نسخه سایت الاسلام 

    صحیح مسلم ، ج 9 ص 406 ، نسخه سایت الاسلام

    مسند الإمام أحمد بن حنبل ج 22 ص 215 ، مؤسسة الرسالة بیروت ، چاپ دوم

2. تفسیر فخر رازی (مفاتیح الغیب) ج 4 ص 62 ، دار الکتب العلمیة بیروت ، چاپ اول