سخن سوم :

سخن چهارم :

اگر مورد بالا را نپذیریم ، پس :
از دید اسلام نه فقط عقل زن ، بلکه عقل مردان هم ناقص است . روایات بسیار زیادی وجود دارد که دلالت میکند عقل مردان نیز ناقص است .
( تعجب نکنید ! این حقیقت است . هیچ انسانی نمی تواند ادعا کند که عقل من کامل است . عقل بشر نمی تواند بسیاری از مسائل را درک کند . یعنی خیلی از امور خارج از فهم یا استنباط عقل بشر است . پس هر انسانی در مرتبه ای دچار نقص عقل است . بیشتر از همه خود من ؛ مدیر وبلاگ )
اگر بخواهیم این روایات را ( که دلالت بر نقصان عقل مردان میکند ) گرد آوریم از حساب خارج است .
اما برای نمونه :
امام موسی کاظم علیه السلام : « انسان باید به درگاه خدا تضرّع کند ، تا خداوند عقل او را کامل کند . »
الکافی ، ج 1 ص 18 ، چاپ دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 هجرى شمسی

نکته : اگر کسی عقلش کامل باشد ، دیگر نیازی به تکامل مجدد نیست . بلکه فقط کسانی عقلشان کامل می شود که حداقل ذره ای نقصان در عقلشان باشد . و اینجا امام کاظم علیه السلام نیاز به تکامل عقلی را برای همه ی انسانها میدانند .

و شبیه به روایات بالا ( بازهم برای همه ی انسان ها ) در :
محدث نورى، مستدرک الوسائل ج 13 ص 33 ، مؤسسه آل البیت قم ، 1408 هجرى قمری

همچنین روایتی از امیرالمومنین علی علیه السلام :
« هر مردی برای رسیدن به کمال انسانیت باید سه کار انجام دهد که یکی تلاش برای کامل شدن نیروی تعقل و تفکر است . »
علامه مجلسى، بحار الأنوار ، ج 1 ص 210 ، مؤسسة الوفاء بیروت ، 1404 هجرى قمری

توضیح : حرکت به سوی کمال در صورتی حاصل می شود که نقص وجود داشته باشد . وقتی مولا می فرماید : ... تلاش برای کامل شدن عقل ... یعنی نقص وجود دارد . در مردان نقص و کاستی وجود دارد . به همین جهت باید تلاش کنند تا به کمال برسند .
این روایت در سند زیر هم آمده است :
حسن بن ابى الحسن دیلمى، أعلام الدین ، صفحه 133 ، مؤسسه آل البیت قم ، 1408 هجرى قمری

همچنین امام حسین علیه السلام فرمود :
عقل انسان کامل نمی شود مگر با تبعیّت از حق .
حسن بن ابى الحسن دیلمى، أعلام الدین ، صفحه 298 ، مؤسسه آل البیت قم ، 1408 هجرى قمری

نکته : امام حسین علیه السلام برای کامل شدن عقل بشر ، شرط تعیین میکند . دقت بفرمایید : کامل شدن عقل انسان ...
یعنی هر انسانی دچار نقصان عقل است . و انسان  باید تلاش کند تا عقلش را به کمال برساند .
که اگر بخواهیم ده ها و صدها و ... روایت می یابیم که دلالت میکند عقل مردان هم ناقص است . ( و باید برای رسیدن به کمال عقل کوشش کنند )
نتیجه اینکه بر اساس روایات ، در اصل نقصان عقل ، فرقی بین زن و مرد نیست.

سخن پنجم :

کلام امام مربوط به همه ی زنان تاریخ نیست . بلکه در آن عصر با توجه به اینکه زنان از علم و عقلانیت به دور بودند ، نقص عقل زن امری عادی و حقیقی بود . اما با توجه به عنایت اسلام به امر تعقل و تفکر و علم آموزی و اینکه زنان در این عصر خود را همپای مردان در علم و عقلانیت رسانده اند ، دیگر نقص عقل موضوعیت ندارد . چون اسلام ، خود به زنان امر میکند که در پی علم آموزی و تعقل باشند . حال که این امر میسر شده ( و می شود ) دیگر آن زشتی جهل برای زنان وجود ندارد یا کم رنگ تر شده است ...
و این همان خواسته ی اسلام است . ( آیات بسیاری از قرآن دال بر دعوت بشریت به تعقّل و تفکّر وجود دارد )
اما ممکن است گفته شود :
احکام و آموزه های اسلام برای همیشه هستند نه اینکه تغییر کنند .
پاسخ :
آنچه مولا علی فرمود از احکام اسلام نیست . از آموزه های بنیادین اسلام هم نیست . بلکه صرفاً یک حالت و ویژگی نفسانی در زنان آن عصر بوده است .
راه کمال عقلی بر زنان باز است . بر مردان نیز باز است . زنان می توانند در علم و فکر و عقلانیت به تکامل برسند ( آیات و روایات بسیاری مؤید این کلام است )
پس امروزه می بینیم که این رسیدن به کمال مشهود است . روز به روز هم بیشتر می شود .

سخن ششم :

برخی از متفکرین اعم از مذهبی  و غیر مذهبی کار را یکسره نموده ، معتقدند :
عقل زن ناقص است . چون وجود زن سرشار از احساسات و عواطف است ( که در جای خود بسیار لازم و خوب است ) و همین امر موجب شده است تا زنان در عقلانیت و جدیّتِ فکری پایین تر از مردان باشند .
در میان متفکرین گذشته نیز ارسطو و بسیاری دیگر چنین عقیده داشتند . در میان بسیاری از فیلسوفان و متفکرین غربی نیز این باور وجود دارد .

در مجموع ، باور ما هر چه باشد راه رسیدن به کمال و سعادت نهایی بر زنان باز است وقرآن نیز درموارد بسیاری ، زنان را در عقلانیت و انسانیت ، برتر از مردان می داند .