متن شبهه :

آیا الله شرک را میبخشد؟
شرک بدترین گناهان شمرده می شود، اما به نظر می رسد نویسنده قرآن نتوانسته است در مورد اینکه الله شرک را می بخشد یا نمی بخشد تصمیم قاطعی بگیرد. در (سوره 4 آیه 48، 116) می گوید نمی بخشد و در سوره (4 آیه 153) می گوید می بخشد.

پاسخ خلاصه :

متأسفانه دشمنان اسلام معمولاً خود را به نفهمیدن می زنند. عجیب است که آنان برداشت های ناقص و مغرضانه ی خود را نقد می کنند و با پررویی نامش را نقد قرآن می گذارند ! اما حقیقت این است که این دو آیه ، دو حالت مختلف را بیان می کنند. دو نوع سخن، در دو موقعیت گوناگون، تناقض محسوب نمی شود. اتفاقاً قرآن با قاطعیت سخن حق را بیان کرده است :

قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ (آیه 53 سوره زُمَر)

ترجمه : بگو اى بندگان من که بر خویشتن زیاده‏ روى روا داشته‏ اید، از رحمت خدا نومید مشوید. در حقیقت، خداوند همه گناهان را مى‏ آمرزد، که او خود آمرزنده مهربان است.

این آیه به صراحت نشانگر توبه پذیری خداوند است که با توبه، همه گناهان را می آمرزد.

بنا بر قرآن، بخشش خداوند به دو صورت است :

1. با توبه، خداوند همه ی گناهان را با توبه می بخشد. حتی شرک را.

2. بدون توبه ، خداوند ممکن است هر گناهی را - حتی بدون توبه - ببخشد. یعنی از طریق جایگزین کردن اعمال خیر به جای اعمال زشت. از این طریق خداوند هر گناهی را می تواند بیامرزد. به جز شرک. چون بخشیده شدنِ شرک، به توبه و "ایمان آوردن" نیاز دارد. 

پاسخ مفصل :

همان گونه که گفته شد بنا بر آیه 53 زمر ، خداوند هر گناهی را می بخشد و این سخن قاطع قرآن است.

اما در سوره 4 ، آیه 48 و 116 :

إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَالِکَ لِمَن یَشَاءُ  وَ مَن یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْترََى إِثْمًا عَظِیمًا

مسلّماً خدا، این را که به او شرک ورزیده شود نمى ‏بخشاید و غیر از آن را براى هر که بخواهد مى ‏بخشاید، و هر کس به خدا شرک ورزد، به یقین گناهى بزرگ بربافته است.

إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشرَْکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَالِکَ لِمَن یَشَاءُ  وَ مَن یُشرِْکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالَا  بَعِیدًا

خداوند، این را که به او شرک آورده شود، نمى‏ آمرزد و فروتر از آن را بر هر که بخواهد مى‏ بخشاید. و هر کس به خدا شرک ورزد، قطعاً دچار گمراهىِ دور و درازى شده است.

این دو آیه را می تواند در غیر حالت توبه دانست. یعنی خداوند، برای کسانی که بدون توبه از دنیا بروند، هر گناهی غیر از شرک را می آمرزد. (اگر شرایطش را داشته باشند.) چون آمرزش گناهان به چند صورت شکل می گیرد :

1. با توبه (آیه 53 سوره زمر)

2. با شفاعت (سوره 21 آیه 28)

3. با انجام کارهای خیر که جایگزین اعمال زشت می شوند. (سوره 11 آیه 114)

پس خداوند ، اعمال خیر را جایگزین اعمال زشت می کند و از این طریق، بندگان گنهکار را می آمرزد. حتی اگر توبه نکرده باشند. به جز شرک که هیچ جایگزینی ندارد (جز توبه و ایمان)

اما سوره 4 آیه 153 :

یَسَْلُکَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَن تُنزَِّلَ عَلَیهِْمْ کِتَابًا مِّنَ السَّمَاءِ  فَقَدْ سَأَلُواْ مُوسىَ أَکْبرََ مِن ذَالِکَ فَقَالُواْ أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ  ثُمَّ اتخََّذُواْ الْعِجْلَ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَیِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَن ذَالِکَ  وَ ءَاتَیْنَا مُوسىَ‏ سُلْطَانًا مُّبِینًا

اهل کتاب از تو مى‏ خواهند که کتابى از آسمان [یکباره‏] بر آنان فرود آورى. البتّه از موسى بزرگتر از این را خواستند و گفتند: «خدا را آشکارا به ما بنماى.» پس به سزاى ظلمشان صاعقه آنان را فرو گرفت. سپس، بعد از آنکه دلایل آشکار برایشان آمد، گوساله را [به پرستش‏] گرفتند، و ما از آن هم درگذشتیم و به موسى برهانى روشن عطا کردیم‏.

این آیه نیز تناقضی با آیات فوق ندارد. آنان شرک ورزیدند و گناهان بسیاری انجام دادند، خداوند هم آنان را به عذاب دنیا و آخرت مبتلا شدند (152 اعراف) چون آنان شرک ورزیدند خداوند هم بینشان اختلاف و جنگ انداخت و با این جنگ همدیگر را از بین می بردند. در عین حال موسای کلیم آنان را به توبه دعوت می کرد. و نان نیز توبه کردند و خداوند هم توبه شان را پذیرفت. (54 بقره) آنان حاضر به توبه شدند و خداوند هم از آنان درگذشت. (عفو نمود : به شرط توبه )  اما پس از آن باز هم سرپیچی کردند. و این بار خداوند آنان را برای همیشه نفرین کرد.

پس تناقضی نیست. خلاصه این بخش : خداوند با توبه هر گناهی - حتی شرک - را می بخشد.

اما اگر توبه نکنند ، با شفاعت یا با جایگزین کردن اعمال خیر به جای اعمال زشت ، ممکن است هر گناهی - به غیر از شرک - را بیامرزد.