متن شبهه :

آیا همه چیز مطیع الله است؟
به اینکه همه چیز مطیع الله است در (سوره 30 آیه 26) اعلام شده است اما در چندین جای دیگر در مورد عدم اطاعت مغرورانه شیطان از الله خبر میدهد از جمله (سوره 7 آیه 11، سوره 15 آیه 28-31، سوره 17 آیه 61، سوره 20 آیه 116، سوره 28 آیه 71-74، سوره 18 آیه 50)، همچنین در جاهای دیگری در مورد بسیاری ازموجودات که از فرمان الله سرپیچی میکنند.

پاسخ :

بله . در بسیاری از آیات قرآن آمده است که شیطان و کافران و ... از خداند اطاعت نمی کنند. اما باید دقت کرد که اطاعت از خداوند به دو شکل است :

1. اطاعت تشریعی ، یعنی برخی موجودات با اختیار خود، از قوانین شرعیِ الهی اطاعت می کنند و برخی (مثلاً شیطان و کافران و ...) از آن سرپیچی می کنند.

2. اطاعت تکوینی ، یعنی پیدایش جهان هستی و پایان آن ، و همچنین پیشروی جهان به سرمنزل مقصود، همه به امر خداوند است. و هیچ کس نمی تواند از قوانین تکوینی جهان - قوانین طبیعی و ماوراء طبیعی - سرپیچی کند. سوره 30 آیه 26 قرآن می فرماید : وَ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ یعنی و هر که در آسمانها و زمین است از آنِ اوست. همه او را گردن نهاده ‏اند. (همه در برابر خداوند قانِت هستند. یعنی همین. در اینجا یعنی تکویناً مطیع هستند.)
همه انسانها - هم انسانهایی که در روی زمین هستند و هم کسانی که در جایی غیر از زمین (مثلاً در سیارات دیگر) زندگی می کنند به دو صورت، تکویناً مطیع خداوند هستند:

I. هر کسی بخواهد اسباب تکوینی و قوانین جهان هستی را زیر پا بگذارد، ناچار است از قوانینی دیگر -که در جهان وجود دارد- پیروی کند! یعنی باز هم دست به دامن قوانین تکوینی می شود. (همان قوانین که خداوند وضع نمود.) پس انسان به هر طرف که برود، قوانین خدا را آنجا می یابد و هیچ راه فراری ندارد.

II. انسان می تواند با اختیار خود گناه کند، اما جالب است بدانیم که همین اختیار نیز یکی از اسباب و قوانین تکوینی جهان هستی است! پس انسان، ناگزیر از جهت تکوینی، مطیع خداوند است و در برابر او حرفی برای گفتن ندارد. گرچه ممکن است از جهت تشریعی، اطاعت نکند و مستوجب عذاب الهی شود.