قال رسول الله : یا عَلی أنتَ مِنّی بِمَنزِلَةِ هارونَ مِن موسى إلّا أنــَّهُ لا نَبِیَّ بَعدی

پیامبر فرمود : ای علی ؛ منزلت تو نسبت به من ، منزلت - شأن - هارون است نسبت به موسی ، جز اینکه بعد از من پیامبری نخواهد آمد .

این روایت را همه ی علما و دانشمندان اهل سنت قبول دارند و در معتبر ترین کتب روایی و حدیثی اهل سنت به اجماع اهل سنت با اسنادی صحیح بیان شده است . [ 1 ]

و بسیاری از راویان این حدیث را با عبارت :

قال رسول الله یا علی ،  ألا ترضى أن تکون منی بمنزلة هارون من موسى

پیامبر فرمود : ای علی ، آیا راضی می شوی که نسبت به من ، همچون هارون برای موسی باشی ؟

این روایت نیز اجماع اهل سنت با اسنادی صحیح بیان شده است . [ 2 ]

منزلت هارون در قرآن :

در قرآن آمده است که منزلت هارون نسبت به موسی ، همان خلافت بلامنازع ، جانشینی ، وزارت ، پیشوایی امت ، یاوری و برادری بوده است . 

سوره الصافات آیه 120 : سَلامٌ عَلى‏ مُوسى‏ وَ هارُونَ

سلام بر موسی و هارون ...

سوره فرقان آیه 35 : وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ جَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزیرا

و ما به موسى کتابی وحیانی دادیم و برادرش هارون را وزیر او قرار دادیم‏ .

سوره انبیاء آیه 48 : وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسى‏ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً وَ ذِکْراً لِلْمُتَّقینَ

ما به موسى و هارون، « فرقان : قدرت جدا کردن حق از باطل‏ » و نور و آنچه مایه یادآورى براى پرهیزگاران است، عطا کردیم.

هنگامی که خداوند موسی را به سوی قومش فرستاد ، موسی از خداوند درخواست کرد :

سوره طــه آیه 29 – 36 :

وَ اجْعَل لىّ‏ِ وَزِیرًا مِّنْ أَهْلىِ . هَارُونَ أَخِى . اشْدُدْ بِهِ أَزْرِى . وَ أَشْرِکْهُ فىِ أَمْرِى . کىَ‏ْ نُسَبِّحَکَ کَثِیرًا . وَ نَذْکُرَکَ کَثِیرًا . إِنَّکَ کُنتَ بِنَا بَصِیرًا . قَالَ قَدْ أُوتِیتَ سُؤْلَکَ یَامُوسىَ ...

موسی گفت خداوندا ، وزیرى از خاندانم براى من قرار ده . برادرم هارون را . با او پشتم را محکم کن . و او را در کارم شریک ساز . تا تو را بسیار تسبیح گوییم و تو را بسیار یاد کنیم چرا که تو همیشه از حال ما آگاه بوده ‏اى . خداوند فرمود : اى موسى آنچه را که خواستى به تو داده شد . و ما بار دیگر تو را مشمول نعمت خود ساختیم ...

سوره القصص آیه 34 : وَ أَخِى هَرُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنىّ‏ِ لِسَانًا فَأَرْسِلْهُ مَعِىَ رِدْءًا یُصَدِّقُنىِ إِنىّ‏ِ أَخَافُ أَن یُکَذِّبُون‏

و برادرم هارون زبانش از من فصیحتر است او را همراه من بفرست تا یاور من باشد و مرا تصدیق کند مى‏ترسم مرا تکذیب کنند .

سوره مریم آیه 53 : وَ وَهَبْنا لَهُ مِنْ رَحْمَتِنا أَخاهُ هارُونَ نَبِیًّا

و ما از رحمت خود، برادرش هارون را به او بخشیدیم‏ .

سوره اعراف آیه 142 : وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسى‏ لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی‏ فی‏ قَوْمی‏ وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین

و ما با موسى، سى شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب، میعاد پروردگارش با او ، چهل شب تمام شد. و موسى به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش . و آنها را اصلاح کن و از روش مفسدان، پیروى منما ...

سوره صافات آیات 114 تا 122 :

بسم الله الرحمن الرحیم

ولقد مننا علی موسی و هارون *** و نجیناهما و قومهما من الکرب العظیم *** و نصرناهم فکانوا هم الغالبین *** وآتیناهما الکتاب المستبین *** و هدیناهما الصراط المستقیم *** و ترکنا علیهما فی الآخرین *** سلام علی موسی و هارون *** انا کذلک نجزی المحسنین *** انهما من عبادنا المومنین ***

صدق الله العلی العظیم و صدق نبیه الکریم

------------------------------

[ 1 ] اسناد حدیث منزلت :

محمد ناصرالدین البانی ( از پیشوایان حدیث شناسی اهل سنت در قرن معاصر ) در باره این حدیث می گوید اهل سنت در صحت این روایت اتفاق نظر دارند .

مشکاة المصابیح ( المؤلف : محمد بن عبد الله الخطیب التبریزی ) ، ج 3 ص 327 حدیث 6078 ، الناشر : المکتب الإسلامی ، بیروت ، الطبعة الثالثة ، 1405 هـ / 1985 م ، تحقیق : محمد ناصر الدین البانی

ابو عبدالله الحاکم النیسابوری از بزرگترین پیشوایان دینی اهل سنت پس از بیان همین روایت به صحت آن اقرار می کند :

المستدرک على الصحیحین ( المؤلف : أبو عبدالله الحاکم النیسابوری ، ج 2 ص 367 ذیل حدیث 3294 ، ناشر : دار الکتب العلمیة بیروت ، الطبعة الأولى ، 1411 هـ / 1990 م

بسیاری از بزرگان و پیشوایان اهل سنّت این روایت ِصحیح را نقل کرده اند :

سنن ابن ماجه ، ج 1 ص 45 حدیث 121 ، ناشر : دار الفکر بیروت :

البانی در حاشیه این کتاب گوید : این حدیث صحیح است .

و همچنین : سنن ابن ماجه ، ج 1 ص 142 حدیث 126 ، سایت وزارة الأوقاف المصریة

ابو عیسی ترمذی پس از نقل حدیث میگوید این حدیثی حسن ( معتبر ) و غریب است :

سنن ترمذی ، ج 13 ص 336 ، حدیث 4095 ، سایت وزارة الأوقاف المصریة

شعیب الارنؤوط در تحقیق کتاب صحیح ابن حبان میگوید این حدیث ، صحیح است :

صحیح ابن حبان ، ج 15 ص 369 ، حدیث 6926 ، ناشر : مؤسسة الرسالة بیروت ، الطبعة الثانیة ، 1414 هـ / 1993 م ، تحقیق : شعیب الأرنؤوط

همان ، ج 15 ص 370 حدیث 6927 :

شعیب الارنؤوط میگوید این حدیث ، صحیح است .

صحیح مسلم ، ج 7 ص 119 حدیث 6370 ، دار الجیل بیروت ، دار الأفاق الجدیدة بیروت

مسند احمد بن حنبل ، ج 4 ص 74 حدیث 1565، موقع وزارة الأوقاف المصریة

أبو عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی صاحب کتاب مسند ، این روایت صحیح السند را با بیش از ده سند مجزّا ذکر مکند .

محمد ناصرالدین البانی پیشوای وهابیون در حدیث شناسی ، میگوید این حدیث ، صحیح است :

صحیح وضعیف الجامع الصغیر وزیادته ( مؤلف : محمد ناصر الدین الألبانی ) ، حدیث شماره 2364 ، ناشر : المکتب الاسلامی

محمد ناصرالدین البانی در کتاب " ظلال الجنّة "  ، 30 سند مجزا برای این حدیث بیان میکند:

ظلال الجنة ( مؤلف : محمد ناصر الدین الألبانی )  ج 2 ، از حدیث 1331 الی حدیث 1353 و همچنین از حدیث 1381 الی حدیث 1387 و ... ، ناشر : المکتب الإسلامی بیروت ، الطبعة الثالثة ، 1413هـ / 1993 م

[ 2 ] صحیح وضعیف الجامع الصغیر وزیادته ( مؤلف : محمد ناصر الدین الألبانی ) ، حدیث شماره 2364 ، ناشر : المکتب الاسلامی :

سنن ابن ماجه ، ج 1 ص 136 حدیث 120 ، سایت وزارة الأوقاف المصریة

صحیح بخاری ، ج 4 ص 1602 حدیث 4154 ، ناشر : دار ابن کثیر ، الیمامة بیروت ، الطبعة الثالثة ، 1407 هـ / 1987م

صحیح بخاری ج 12 ص 473 ، حدیث 3706 ، سایت وزارة الأوقاف المصریة

صحیح مسلم ، ج 7 ص 120 حدیث 6371 ، دار الجیل بیروت + دار الأفاق الجدیدة بیروت

مسند احمد ، ج 3 ص 489 حدیث 1480 ، سایت وزارة الأوقاف المصریة

أبو عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی صاحب کتاب مسند ِ احمد این روایت صحیح السند را با بیش از ده سند مجزّا ذکر مکند .

و عجیب تر از همه :

الحدیث أخرجه البزار فی مسنده ص زوائده بإسناد المصنف لکن فی النسخة بیاض سقط منها جل المتن وأخرجه أحمد ثنا یحیى بن حماد به مطولا وفیه قال وخرج صلى الله علیه وسلم بالناس فی غزوة تبوک قال فقال علی أخرج معک قال فقال له نبی الله لا فبکى علی فال له أما ترضى أن تکون منی بمنزلة هارون من موسى إلا أنک لست بنبی إنه لا ینبغی أن أذهب إلا وأنت خلیفتی قال وقال له رسول الله صلى الله علیه وسلم أنت ولیی فی کل مؤمن بعدی الحدیث وأخرجه الحاکم بطوله من طریق أحمد ثم قال صحیح الإسناد ووافقه الذهبی

ظلال الجنة ( مؤلف : محمد ناصر الدین الألبانی ) ج 2 ص 338 ، ناشر : المکتب الإسلامی ، بیروت ، الطبعة الثالثة ، 1413 هـ / 1993م

و ابن عبد البر ، یکی دیگر از استوانه‌های اهل سنت بعد از نقل حدیث می‌نویسد :

وهو من أثبت الآثار وأصحها رواه عن النبی صلى الله علیه وسلم سعد بن أبی وقاص وطرق حدیث سعد فیه کثیرة جدا قد ذکرها ابن أبی خیثمة وغیره ورواه ابن عباس وأبو سعید الخدری وأم سلمة وأسماء بنت عمیس وجابر بن عبد الله وجماعة یطول ذکرهم .

حدیث منزلت ، از ثابت‌ترین و صحیح‌ترین روایاتی است که سعد بن أبی وقاص از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نقل کرده است . طرق حدیث سعد بسیار زیاد است که آن‌ها را ابن أبی خیثمه و دیگران نقل کرده‌اند . و همچنین این روایت را ابن عباس ، ابو سعید خدری ، ام سلمه ، اسماء بنت عمیس ، جابر بن عبد الله و بسیاری دیگر که ذکر نام آن‌ها به درازا خواهد کشید ، نقل کرده‌اند .

الإستیعاب فی معرفة الأصحاب (المؤلف : ابن عبد البر ) ، ج 1 ص 338 ، سایت الوراق